Pradzieje Wielkopolski:
łowcy reniferów
leśni traperzy
najstarsi rolnicy
monumentalne grobowce
kamienne topory bojowe
pierwsza w dziejach gorączka złota
kurhany tajemniczych władców i ich skarby
mieszkańcy grodów
wojowniczy Scytowie
urny twarzowe
kosztowności z Imperium Rzymskiego
szlak bursztynowy
wędrówki ludów
MULTIMEDIA
W roku 1882 otwarto w Poznaniu pierwszą, przeznaczoną dla szerokiej publiczności,
wystawę archeologiczną, zorganizowaną przez muzeum, funkcjonujące przy polskim
Towarzystwie Przyjaciół Nauk Poznańskiego. Późniejsze wystawy organizowane
były zarówno przez instytucje polskie jak i niemieckie, a po odzyskaniu niepodległości
w roku 1918 funkcje wystawiennicze przejęło Muzeum Wielkopolskie, z którego
po drugiej wojnie światowej wyodrębniło się Muzeum Prehistoryczne (obecnie
- Muzeum Archeologiczne).
Obecna wystawa jest kolejną stałą ekspozycją, ukazującą pradzieje Wielkopolski
od początków osadnictwa ludzkiego aż po kres starożytności. Wiemy dzisiaj,
że archeologia, badając pradzieje ludzkości, opiera się głównie na pozostałościach
kultury materialnej i nie jest w stanie w pełni zrekonstruować życia dawnych
społeczeństw we wszystkich jego przejawach. Tym niemniej, szczególne bogactwo
zabytków archeologicznych w Wielkopolsce pozwala nam zarówno na stosunkowo
dobre poznanie najdawniejszej przeszłości tego regionu, jak i na zilustrowanie
pradziejów na naszej wystawie. Autorzy scenariusza skoncentrowali swój wysiłek
na próbie zobrazowania kontekstu kulturowego, w jakim występowały zabytki archeologiczne,
a co za tym idzie - starali się pokazać ich funkcję.
Na obecnej, nowej wystawie każda epoka posiada jeden lub kilka elementów przewodnich,
wokół których zorganizowano pozostałe części ekspozycji, mające w skondensowanej
formie przedstawić to, co w danej epoce najistotniejsze. Są to np. rekonstrukcje
domów, groby oraz różnorodne konstrukcje (np. piece czy warsztaty), a także
sceny figuralne.
Starsza epoka kamienia, epoka człowieka - łowcy i
zbieracza, to szałas z toczącym się przed nim życiem grupy ludzkiej, z dwoma
najistotniejszymi wówczas zajęciami: polowaniem i zbieraniem pożywienia,
wraz z wytwarzaniem potrzebnych do tych czynności narzędzi,
głównie krzemiennych.
W młodszej epoce kamienia, kiedy podstawą utrzymania staje się rolnictwo
i chów zwierząt, akcentujemy tę bardzo istotną
zmianę w gospodarce i jej wpływ na pozostałe aspekty życia, takie jak budowa
stałych osad z drewnianymi domami, wytwarzanie naczyń
ceramicznych, tkactwo czy wreszcie zmiany w obrządku pogrzebowym, manifestujące
się budową okazałych grobowców z nasypami ziemnymi (kurhany) bądź z konstrukcjami
kamiennymi (megality).
Z kolei epoka brązu, to - oprócz nowego surowca - rozkwit kultury materialnej,
zmiany w systemie wierzeń, przejawiające się w dominacji ciałopalnego obrządku
pogrzebowego, a także pojawienie się przy końcu tej epoki i na początku następnej,
tj. epoki żelaza - zbudowanych z drewna, umocnionych osad czyli grodów,
z których gród w Biskupinie należy do najlepiej poznanych.
Epoka żelaza przynosi również
rozkwit specyficznego rytuału pogrzebowego, manifestującego się między innymi
pojawieniem się grobów w formie kamiennych skrzyń z ustawianymi wewnątrz
naczyniami (popielnicami), często zdobionymi wyobrażeniami twarzy ludzkiej
(popielnice twarzowe),
zawierającymi spalone kości zmarłych. W tym czasie na ziemiach Polski obserwujemy
ekspansję Celtów, pod wpływem których dochodzi do znacznych przeobrażeń w
kulturze ludów zamieszkujących Europę. Pojawiają się nowe wynalazki (koło
garncarskie, ulepszone narzędzie do mielenia ziarna - żarno rotacyjne) oraz
zmienia się świat wyobrażeń religijnych. W Wielkopolsce rytm zmian jest identyczny,
jak na pozostałym obszarze Polski.
Polityczna i kulturowa ekspansja Rzymu intensyfikuje kontakty pomiędzy
Europą środkową a krajami śródziemnomorskimi, doprowadzając do rozkwitu gospodarczego
zamieszkujących je społeczności. Na wielką skalę rozwija się wytop żelaza i
innych metali, kształtują się odrębne rzemiosła, kultura materialna staje się
bardziej różnorodna i wyrafinowana.
Schyłek tej epoki, a ściślej - tej części epoki żelaza, następuje w V w. n.e.,
wraz z upadkiem Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego i wędrówkami
ludów Europy "barbarzyńskiej", co doprowadza do wyludnienia Europy
środkowej i objęcia jej w posiadanie przez Słowian. Moment ten wyznacza początek
nowego okresu w dziejach Europy - średniowiecza.
Tomasz Kasprowicz
Autorzy wystawy:
komisarz wystawy:
mgr Danuta Prinke
autorzy scenariusza:
starsza epoka kamienia:
mgr Danuta Prinke
dr Małgorzata Winiarska-Kabacińska
środkowa epoka kamienia :
mgr Danuta Prinke
Małgorzata Winiarska-Kabacińska
młodsza epoka kamienia:
mgr Danuta Prinke
epoka brązu :
mgr Tomasz Skorupka
początki epoki żelaza :
mgr Elżbieta Świerkowska-Barańska
mgr Tomasz Skorupka
epoka żelaza - okres wpływów rzymskich :
mgr Alicja Gałęzowska
mgr Tomasz Kasprowicz
koncepcja plastyczna całości:
art. plast. : Jerzy Stiller
współpraca:
Barbara Bednarczyk
art. plast. Janina Karczewska-Nowak
art. plast. Jan Śliwiński
ogólna koncepcja wystawy i koordynacja prac:
prof. dr hab. Lech Krzyżaniak
mgr Eliza Naumowicz-Śmigielska
konsultanci:
dr Józef Bednarczyk (Instytut Prahistorii UAM, Poznań)
doc. dr hab. Lech Czerniak (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w
Poznaniu)
mgr Piotr Dmochowski (Instytut Prahistorii UAM, Poznań)
dr Jacek Kabaciński (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu)
Mzalendo Kibunija, Ph.D. (Muzeum Narodowe w Nairobi, Kenia)
prof. dr hab. Michał Kobusiewicz (Instytut Archeologii i Etnologii PAN,
Oddział w Poznaniu)
prof. dr hab. Aleksander Kośko (Instytut Prahistorii UAM, Poznań)
mgr Marek Lemiesz (Muzeum Archeologiczne w Poznaniu)
dr Henryk Machajewski (Instytut Prahistorii UAM, Poznań)
prof. dr hab. Tadeusz Makiewicz (Instytut Prahistorii UAM, Poznań)
dr Daniel Makowiecki (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu)
prof. dr hab. Tadeusz Malinowski (Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze)
dr Henryk Mamzer (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu)
mgr Anna Wrzesińska (Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy)
oprawa plastyczna:
Barbara Bednarczyk (ubiory)
Wiktor Bromski (modele)
mgr Piotr Dmochowski (kopie zabytków)
Zbigniew Juszkiewicz (kopie zabytków)
art. plast. Janina Karczewska-Nowak (malarstwo)
Kuraszkiewicz Studio (informacja wizualna w jęz. polskim)
mgr Jarosław Strobin (kopie zabytków)
art. plast. Jan Śliwiński (modele, kopie zabytków)
art. plast. Katarzyna Śliwińska (informacja wizualna w jęz. angielskim, od
2007 r.)
eksponaty:
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
zbiory Instytutu Prahistorii UAM w Poznaniu (Zakład Prahistorii Powszechnej
Epoki Żelaza, Zakład Prahistorii Polski)
Wystawę sfinansował Urząd Miejski w Poznaniu. Została otwarta w październiku
1997 roku.
MULTIMEDIA NA WYSTAWIE STAŁEJ "Pradzieje Wielkopolski"
Chcąc uatrakcyjnić zwiedzanie wystawy "Pradzieje Wielkopolski", wprowadziliśmy
na nią kolejne multimedia. Po audioprzewodniku przyszła pora na prezentacje
interaktywne.
Na wystawie zostały zainstalowane tzw. kioski multimedialne.
Ustawiliśmy je przed gablotami prezentującymi kolejne okresy w pradziejach Wielkopolski.
Na ekranach dotykowych można obejrzeć prezentacje, które dzięki czytelnemu i
prostemu przekazowi pozwalają każdemu zwiedzającemu znaleźć klucz do oglądania
poszczególnych części wystawy. Umożliwiają one samodzielne zgłębianie poszczególnych
zagadnień, a jednocześnie nie zakłócają odbioru umieszczonych na wystawie oryginalnych
zabytków. Można dzięki nim np. zrozumieć, jaka była funkcja konkretnego zabytku.
Każda z przygotowanych prezentacji jest trochę inna, zarówno ze względu na
specyfikę omawianego etapu pradziejów, jak i po to, by pobudzić zainteresowanie
zwiedzających.
W przygotowaniu znajdują się kolejne multumedialne pokazy, które
wzbogacą naszą ofertę dla zwiedzających.
Zapraszamy do zwiedzenia naszej wystawy,
a tych którzy ją już widzieli, do nowego spojrzenia na "Pradzieje Wielkopolski"
z wykorzystaniem nowoczesnych multimediów.
AUDIOPRZEWODNIK PO WYSTAWIE
autorzy tekstu:
Alicja Gałęzowska, Andrzej Krzyszowski, Urszula Narożna- Szamałek, Danuta Prinke,
Tomasz Skorupka, Małgorzata Winiarska-Kabacińska
koordynacja merytoryczna:
Danuta Prinke
konsultacje i współpraca:
Michał Brzostowicz, Agnieszka Mączyńska, Andrzej Prinke, Agnieszka Stempin,
Marzena Szmyt, Bogdan Walkiewicz
produkcja:
IGUIDE
(www.pl.iguide.de), 2007 r.
narratorzy:
Witold Szulc (wersja polska), Liz Robinson (wersja angielska)