1. Od czego pochodzi nazwa: kultura pól popielnicowych?
od rozległych cmentarzysk, na których występują ciałopalne groby popielnicowe.
2. Gdzie w Europie znajdowała się najsłynniejsza kopalnia soli, w sąsiedztwie której odkryto wielkie, bogato wyposażone cmentarzysko birytualne? Podaj nazwę.
Hallstatt w Alpach Salzburskich, w Górnej Austrii, okres halsztacki
3. Biskupin był otoczony wałem drewniano-ziemnym o obwodzie 465m. Co było centralnym elementem tego wału i jakie spełniało funkcje?
wieża spełniające funkcje obronno-obserwacyjne
Ile jest ulic i rzędów domów w Biskupinie?
w 13 rzędach było 106 domostw, 11 równoległych do siebie
ulic i jedna okrężna
4. Jak się nazywali i skąd przybywali koczownicy, którzy w VI
w p.n.e. doprowadzili do zniszczenia lokalnych ośrodków osadniczych,
gospodarczych i religijnych? (dotarli nawet do sanktuarium halsztackiego
na górze Ślęży)
Scytowie , przybyli ze Scyti - stepów nadczarnomorskich
5. Jaką metodą wydatowano budowę grodu w Biskupinie na zimę przełomu 738/737 r. p.n.e.?
tak dokładną datę uzyskano podczas badań drewna z wału metodą dendrologiczną
6. Czy osada obronna w Biskupinie i wspaniałe grobowce Etruskie w Środkowych Włoszech były sobie współczesne?
tak - w VI - V w p.n.e.
7. Jakiego surowca używali "metalurdzy" kultury łużyckiej do produkcji siekierek?
brązu.
8. Gdzie w ostatnim czasie archeologowie z Instytutu Prahistorii w Poznaniu natrafili na największy skarb siekierek brązowych z VIII-VII w p.n.e.
Rosko pow. Czarnków-Trzcianka
9. Skąd pochodzi najsłynniejszy i najpiękniejszy, znaleziony
w Wielkopolsce naszyjnik - napierśnik brązowy? Można go podziwiać
na wystawie "Pradzieje Wielkopolski" w Muzeum Archeologicznym
w Poznaniu.
z Mrowina, gm. Rokietnica
10. Co to jest obrządek birytualny i czym się charakteryzuje?
mieszane pochówki szkieletowy i ciałopalny na jednoczasowym cmentarzysku
11. Wymień trzy miejscowości, w których znajdują się badane przez poznańskich archeologów grodziska ludności kultury łużyckiej.
Biskupin, Smuszewo, Komorowo, Izdebno, Sibiejuchy, Kruszwica, Słupca, Tarnowa
12. Jakie były przyczyny upadku grodów kultury łużyckiej (wymień przynajmniej 2)?
walki spowodowane najazdem hord scytyjskich, walki plemienne oraz zachodzące zmiany w środowisku przyrodniczym, podnoszenia się poziomu wody
13. Liczba monet w największych skarbach z okresu wpływów rzymskich, odkrytych na naszych ziemiach, przekracza 100, 500 czy też 1 000 sztuk?
1 000
14. Z jakiej miejscowości na naszych ziemiach jest znana starożytna kopalnia rudy żelaza?
z Rudek k. Nowej Słupi = Rudki, gm. Bieliny, pow. Kielce
15. Ile wytopów żelaza można było przeprowadzić w dymarce i jakie paliwo wykorzystywano w procesie dymarskim?
jeden wytop; węgiel drzewny
16. Podaj nazwy czterech kolejnych okresów epoki żelaza, z których
pierwszy trwał na naszych ziemiach do V/IV wieku przed Chrystusem ...
drugi - do narodzin Chrystusa ...
trzeci - do 375 roku ...
czwarty do VI w.
1 - okres halsztacki, 2 - okres lateński (lub przedrzymski),
3 - okres wpływów rzymskich (lub rzymski); 4 - okres wędrówek
ludów
17. Obecność, jakiej ozdoby (części stroju) w grobach lub innych obiektach z okresu lateńskiego (przedrzymskiego) lub wpływów rzymskich pozwala datować te obiekty najdokładniej? Dlaczego?
Obecność zapinek = fibul; często zmieniały swój kształt (pod wpływem mody = prądów stylistycznych)
18. Która kultura archeologiczna przejęła wiele celtyckich wzorców kulturowych i rozwijała się na znacznym obszarze naszych ziem przez kilkaset lat (od III/II w. przed Chr. po VI w. po Chr.)?
kultura przeworska
19. Który pisarz starożytny przekazał nam najwięcej informacji o ludach zamieszkujących tereny Europy poza granicami Imperium Rzymskiego w I w. po Chr. W jakim dziele?
Tacyt, Germania
20. W którym starożytnym mieście, położonym nad Adriatykiem, ważnym ośrodku obróbki bursztynu, zaczynał się szlak bursztynowy prowadzący nad Bałtyk - ku Zatoce Gdańskiej?
w Akwilei
21. Jakie kategorie przedmiotów z przedstawieniami bóstw czczonych w Imperium Rzymskim znaleziono na naszych ziemiach? Podaj jeden przykład.
posążki bóstw, miecze z inkrustowanymi wyobrażeniami Marsa i Wiktorii, monety, medaliony
22. Z przybyciem na Pomorze, jakiego ludu skandynawskiego są łączone cmentarzyska birytualne, z grobami płaskimi, kurhanami i kręgami kamiennymi?
z Gotami lub z Gotami i Gepidami
23. Podaj jeden przykład charakterystycznej ozdoby stroju kultury wielbarskiej, często wykonanej ze srebra i niekiedy ze złota.
bransolety: żmijowate = wężowate, wężykowate, klamerki esowate do kolii, wisiorki: gruszkowate, kuliste; paciorki: dwustożkowate, ażurowe
24. Wymień trzy typowe elementy uzbrojenia i jeden element oporządzenia jeździeckiego, które odnajdujemy w grobach wojowników z okresu wpływów rzymskich na naszych ziemiach
miecze (i okucia pochew mieczy), groty włóczni, groty oszczepów (dzirytów), groty strzał, okucia tarcz (brzegu tarcz, środka - umba, uchwytu - imacze), topory, ostrogi, wędzidła, uzdy z wodzami łańcuchowymi
25. Z czego wykonywano tarcze u schyłku starożytności i jaką nazwę noszą okucia środka tarczy i uchwytu tarczy?
z drewna (obciągniętego skórą) i metalowych okuć; umbo i imacz
26. Podaj dwa przykłady przedmiotów spotykanych głównie w grobach kobiecych, ze schyłku starożytności.
przęśliki, okucia skrzynek, klucze do skrzynek, noże sierpikowate, kolie paciorków, większa liczba zapinek oraz innych ozdób i części stroju
27. Wymień przynajmniej cztery charakterystyczne elementy wyposażenia grobów tzw. książęcych, z okresu wpływów rzymskich.
importowane naczynia metalowe (brązowe: dzbany, patery,
wiaderka, misy, rondle, czerpaki, cedzidła; srebrne pucharki
- pary, zastawy do picia wina), naczynia szklane (czarki, kielichy),
ceramika, zwłaszcza terra sigillata, rogi do picia,
skrzynki i wiaderka drewniane z okuciami, szklane i kościane
kamienie do gry, ozdoby i części stroju ze złota i srebra (fibule,
sprzączki, wisiorki, pierścienie), przybory toaletowe ze złota
i srebra, monety, brzytwy, noże, nożyce i sporadycznie ostrogi
z brązu i srebra, brązowe lusterka, figurki bóstw rzymskich,
ruchoma podstawka z brązu do zawieszania mis
28. Czy w V w. w zasięgu wpływów państwa Attyli znalazła się także część naszych ziem? Jeśli tak, to podaj jeden przykład znaleziska potwierdzającego kontakty mieszkańców naszych ziem z Hunami (np. miejsce i rodzaj odkrycia lub odkryty przedmiot charakterystyczny dla Hunów)
tak; groby wojowników w Jakuszowicach (mężczyzna pochowany razem z koniem i huńskimi insygniami władzy) i Przemęczanach (ze zdeformowaną czaszką, zgodnie z obyczajem panującym w ówczesnym środowisku nomadów), oba w Małopolsce; grób ?kobiecy w Jędrzychowicach na Śląsku; części łuku refleksyjnego (złote okładziny; Jakuszowice), huński kocioł brązowy (Jędrzychowice); bogato zdobione części uprzęży końskiej (Jakuszowice), ozdoby stroju zdobione złotem i almandynami (sprzączki, zawieszki; Jakuszowice), złoty kolczyk typu huńskiego (Przemęczny i skarb ze Świlczy)
29. Które zwierzę dominowało wśród zwierząt hodowanych na naszych ziemiach w okresie wpływów rzymskich?
bydło
30. Jak najczęściej wyglądały starożytne trumny drewniane?
były to trumny kłodowe; trumny z wydrążonych kłód drewna