Obelisk faraona Ramzesa II na dziedzińcu Muzeum

OBELISK
Berlin, Ägyptisches Museum und Papyrussammlung,
Inv. Nr. 12800

Materiał : szary granit (granodioryt)
Wymiary:
wysokość: 300 cm
szerokość podstawy trzonu: 54 cm
szerokość zwieńczenia trzonu (podstawy piramidionu):
38 cm.
Piramidion uszkodzony.
Waga: ok. 1800 kg


Proweniencja: prawdopodobnie ze świątyni boga Chenti-cheti w Hut-heri-ib w Delcie, stolicy X nomu dolnoegipskiego (gr. Athribis, arab. Tell Atrib, obecnie dzielnica miasta Benha). Użyty jako próg w arabskim domu w Kairze, tamże zakupiony w 1895 przez C. Reinhardta, od 1896 w muzeum berlińskim.
Datowanie: prawdopodobnie Średnie Państwo (Ausführliches Verzeichnis) lub Amenhotep III (?-A.Ćwiek), uzurpowany przez Ramzesa II (1279-1213 p.n.e.), następnie dodane inskrypcje Merenptaha (1213-1203 p.n.e.) i Seti II (1200-1194 p.n.e.) (wszyscy XIX dynastia).
Inskrypcje: jednolity schemat na wszystkich czterech ścianach:
środkowa kolumna: Ramzes II. Tekst Ramzesa wykuty w obniżonej płaszczyźnie kolumny, co wskazuje na usuniętą wcześniejszą inskrypcję.
boczne kolumny: Seti II. Hieroglify wyobrażające Setha w imieniu Setiego II skute.
boczne kolumny przy podstawie: Merenptah
Bibliografia:
PM IV, 70.
Aegyptische und Vorderasiatische Altertümer, pl.116.
Ausführliches Verzeichnis (1899), pp.124-125, fig.26.
Aegyptische Inschriften, Museum Berlin, II, 28-34.
S. Schott, Zwei Obeliskensockel aus Athribis, MDAIK 8 (1938), pp.190-197.
L. Habachi, A Statue of Bakennifi, Nomarch of Athribis during the Invasion of Egypt by Assurbanipal, MDAIK 15 (1957), pp.71-72.
J. Yoyotte, A propos de l'obelisque unique, Kemi 14 (1957), p.81, n.2.
L. Dąbrowski, La topographie d'Athribis a l'époque romaine, ASAE 57 (1962), p.25.
M. Münster, Untersuchungen zur Göttin Isis vom Alten Reich bis zum Ende des Neuen Reiches, MÄS 11, Berlin 1968, pp.156-157.
K. Martin, Ein Garantssymbol des Lebens. Untersuchung zu Ursprung und Geschichte der altägyptischen Obelisken bis zum Ende des Neuen Reiches, HÄB 3, Hildesheim 1977, p.197.
P. Vernus, Athribis. Textes et documents relatifs a la géographie aux cultes et a l'histoire d'une ville du Delta égyptien a l'époque pharaonique, BdÉ 74, Le Caire 1978, pp.37-41.
L. Habachi, The Obelisks of Egypt. Skyscrapers of the Past (Cairo, 1984), p.91.
K.-H. Priese et al., Ägyptisches Museum, Berlin, s.a., p.37.

UWAGI:
Fakt, że inskrypcja Ramzesa II jest wykuta na płaszczyźnie wyraźnie obniżonej w stosunku do powierzchni ścian wskazuje na istnienie wcześniejszej inskrypcji, usuniętej przed dekoracją obelisku przez Ramzesa. Autor Ausführliches Verzeichnis sugerował Średnie Państwo jako datę powstania obelisku. Wydaje się jednak, że bardziej prawdopodobne jest datowanie na czasy Amenhotepa III. W Athribis odkryto posąg lwa (podobny do słynnych lwów z Soleb) dedykowany przez Amenhotepa III i uzurpowany przez Ramzesa II po skuciu oryginalnej inskrypcji (BM EA 857, cf. I. Shaw, P. Nicholson, British Museum Dictionary of Ancient Egypt, London 1995, p.45, s.v. Atrib, Tell). Być może obeliski wraz z posągami stanowiły część programu dekoracji świątyni odzwierciedlającego dużą aktywność Amenhotepa III w Athribis.
W 1927 r. Siegfried Schott odnotował istnienie kwarcytowej bazy obelisku Ramzesa II w ruinach Athribis. Druga baza oraz fragment trzonu obelisku z szarego granitu zostały wtórnie użyte w budowlach na Fustacie (obecnie obie bazy znajdują się w Muzeum Kairskim).
Fragment granitowego obelisku Ramzesa II, uzurpowanego przez Setiego II, pochodzącego prawdopodobnie z Athribis (Benha), znaleziony w Starym Kairze (Fustat): G. Daressy, Antiquités trouvées a Foustat, ASAE XVIII (1917), p.276.