Julius von Minutoli (1804-1860)

        Urzędnik i dyplomata pruski, rysownik, kolekcjoner, podróżnik. Urodził się 30 sierpnia 1804 roku w Berlinie jako syn pruskiego generała służącego na dworze królewskim. Studiował prawo i nauki polityczne na uniwersytetach w Berlinie i Heidelbergu. W 1830 roku rozpoczął pracę w administracji pruskiej w Koblencji, gdzie odpowiadał za odbudowę zniszczonych budynków i restaurację kościołów.
       W 1832 roku został przeniesiony do Poznania, gdzie naczelny prezes Wielkiego Księstwa Poznańskiego Eduard Flottwell zaproponował mu objęcie stanowiska radcy regencji. W 1839 roku mianowany został dyrektorem policji w Poznaniu, funkcję tę pełnił do 1847 roku, z krótką przerwą w roku 1842, gdy pracował w ministerium spraw wewnętrznych w Berlinie.
       Wszechstronnie utalentowany - szczególnie w dziedzinie literatury i sztuki - podejmował szereg inicjatyw w celu ożywienia życia kulturalnego w Poznaniu. Był jednym z organizatorów Towarzystwa Sztuk Pięknych (1836) oraz Towarzystwa Upiększania Miasta (1834) i Towarzystwa Filharmonicznego. Skomponował nawet operę "Trilby" i wraz z żoną brał udział w jej przedstawieniu. Inicjatywy te nie przyniosły jednak trwałych rezultatów ze względu na obojętność szerszych kręgów ludności i bojkot strony polskiej.
       Podczas pobytu w Poznaniu Minutoli trwale zasłużył się jako artysta-rysownik. W 1834 roku udzielał wskazówek malarzom zdobiącym Salę Sądową w Ratuszu poznańskim. Wykonał z dużym talentem około 100 rysunków z natury piórkiem i tuszem przedstawiających widoki miasta i jego zabytki. Do najbardziej znanych należą przedstawienia architektury zabytkowej (Ratusz, Ostrów Tumski, kościół i kolegium pojezuickie), jak i nowe wybitniejsze realizacje architektoniczne i urbanistyczne (np. Plac Wilhelmowski, Biblioteka Raczyńskich). Zyskały one sporą popularność, ukazując się w postaci barwnych litograficznych odbitek wykonanych w renomowanym zakładzie Louisa Sachsego w Berlinie.
       Minutoli rysował również obiekty z terenu Wielkopolski (m.in. zamek w Gołuchowie, pałace w Rogalinie i Rydzynie, katedrę w Gnieźnie). Rysunki te stanowią do tej pory cenne źródło poznania zabytków tych czasów, często obecnie już nie istniejących lub przebudowanych.
       Ciekawym przedsięwzięciem Minutoliego było przygotowanie ilustracji do wydanego w Berlinie kalendarza na rok 1839, w którym obok widoków Poznania i Wielkopolski zamieszczono portrety m.in. króla Stanisława Leszczyńskiego i Tadeusza Kościuszki.
       Pełniąc urząd dyrektora policji w Poznaniu Minutoli wykrył w latach 1845-1846 polską akcję spiskową i przeprowadził liczne aresztowania, zapobiegając wybuchowi powstania. Przebieg tych wydarzeń zilustrował kilkoma dokumentalnymi rysunkami opartymi na bezpośredniej obserwacji.
       Niezależnie od tego Minutoli darzył znanych sobie Polaków sympatią, nauczył się mówić i pisać po polsku, przez kilka lat był członkiem rady miejskiej Poznania.
       W 1847 roku przeniesiony został do Berlina i mianowany tam prezesem policji. W czasie rewolucji marcowej 1848 roku prowadził politykę prospołeczną, wykazał się przychylnością dla Polaków. Poglądy jego uznano wówczas za zbyt demokratyczne, efektem czego było zwolnienie ze służby policyjnej. Resztę życia poświęcił na pracę w dyplomacji, podróże, studia historyczne i pisanie pamiętników. W latach 1853-1859 pełnił obowiązki konsula generalnego w Hiszpanii i Portugalii. Stanowisko to wykorzystał do podróży po tych krajach, w trakcie których kupował do swojej kolekcji prace malarskie artystów hiszpańskich, liczne muzealia (instrumenty muzyczne, tkaniny, starą broń, monety) oraz gromadził eksponaty przyrodnicze dla muzeum przyrodniczego w Berlinie.
        Pod koniec 1859 roku stanął na czele poselstwa pruskiego do Persji. W trakcie podróżowania po tym kraju zaraził się cholerą i zmarł 5 listopada 1860 roku w pobliżu miasta Shiraz, gdzie został pochowany na małym chrześcijańskim cmentarzu. Po 80 latach jego prochy ekshumowano i pochowano na cmentarzu dla cudzoziemców w Teheranie.
       Julius Minutoli żonaty był z Matyldą Rotenhan, miał czworo dzieci urodzonych w Poznaniu.


Krzysztof Grochowski, Julius von Minutoli (1804-1860),
"Winieta. Pismo Biblioteki Raczyńskich", nr 36, Poznań 2005.