SKARBY ODKRYTE W REJONIE IV KATARAKTY NILU W SUDANIE

JUŻ W MUZEUM ARCHEOLOGICZNYM W POZNANIU

Działalność Muzeum Archeologicznego w Poznaniu na obszarze 4-tej katarakty Nilu rozpoczęła się w grudniu 2003 roku. Krótki rekonesans w ramach koncesji Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego poprzedził badania wykopaliskowe, które następnie prowadzono na obszarze ok. 45 kilometrów rozciągającym się wzdłuż lewego brzegu Nilu, pomiędzy miejscowością Shemkiya na północy a Khor Umm Ghizlan na południu. W latach 2003 - 2010 odbyło się 9 kampanii badawczych, ostatnia w 2010 roku. Intensywne prace archeologów poprzedzały zalanie tego obszary przez wody Nilu spiętrzone przez tamę budowaną w rejonie IV katarakty. Głównym celem badań było zarejestrowanie całego archeologicznego dziedzictwa oraz przebadanie ważnych stanowisk archeologicznych, tak aby uratować jak najwięcej i w jak największym stopniu złagodzić rozmiary kulturowego kataklizmu. Prace poznańskich archeologów były odpowiedzią na apel wystosowany przez sudańska służbę starożytności.
Podczas badań poznańscy archeolodzy zarejestrowali wiele stanowisk archeologicznych, datowanych od środkowego paleolitu aż po okres islamski. Na uwagę zasługują tutaj cmentarzyska tumulusów, związane prawdopodobnie z kulturą Kerma.
Zarejestrowano 115 stanowisk tego typu, w tym przebadano 7 z nich. Jednym z największych cmentarzysk było stanowisko Hagar el Beida 11 złożone ze 150 grobów - tumulusów. Miały one średnicę ok. 1,7-2,8 m i tworzyły je usypane z piasku i żwiru nasypy otoczone przez krąg z kamieni. Komora grobowa o głębokości ok. 50-70 cm była przykryta blokiem kamiennym. Ciało zmarłego było złożone w pozycji skurczonej, często owinięte w rodzaj całunu ze skory. Wśród darów grobowych znajdowały się naczynia i paciorki. W jednym z tumulusów odkryto dwa złote kolczyki.
Dodatkowo część prac skoncentrowana była na dokumentacji petroglifów zarejestrowanych w rejonie wiosek Keheili, Gamamiya oraz w górach Gurgurib. Petroglify były dokumentowane na trzy sposoby: przerysowywane na przeźroczystej folii, fotografowane cyfrowo, oraz przez wykonanie odcisków silikonowych. Celem odcisków było wykonanie w Polsce dokładnych kopii rytów naskalnych.
W 2010 roku po zakończeniu prac przeprowadzono podział zabytków ze stroną sudańską. Do Polski, w tym do Muzeum Archeologicznego w Poznaniu trafiły zabytki pochodzące z tych badań. Wśród nich są naczynia gliniane i brązowe, paciorki, fragmenty uzbrojenia oraz wycięte bloki kamienne z przykładami sztuki naskalnej.

Więcej informacji: dr Marek Chłodnicki mchlod@man.poznan.pl, 61 852 82 51