Polscy archeolodzy odkryli w Egipcie
skarb z początków państwa faraonów. Wśród wielu przedmiotów odkopanych
w Delcie Nilu przez Polaków największą sensację stanowią dwie
złote figurki, najstarsze znane dotychczas z Egiptu. Być może
są one również pierwszymi wizerunkami nieznanego z imienia władcy.
Niezwykłego odkrycia
dokonała Polska Ekspedycja Archeologiczna do Wschodniej Delty
Nilu. Podczas rozpoczętego niedawno kolejnego sezonu wykopalisk
w Tell el-Farcha w Delcie Nilu odkryto zespół ponad 60-ciu przedmiotów
z okresu panowania pierwszych władców Egiptu (ok. 3000 p.n.e.).
Depozyt odkryty przez archeologów z Krakowa i Poznania jest prawdopodobnie
kolejnym dowodem na funkcjonowanie w tym miejscu w początkach
egipskiej państwowości centrum kultowego, którego fragmenty odsłonięto
już w latach poprzednich.
Tym razem mamy do czynienia
nie tylko z potwierdzeniem ważnej roli tego miejsca, ale także
z prawdziwymi dziełami sztuki. Jak poinformowali prof. Krzysztof
Ciałowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz dr Marek
Chłodnicki z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu w skład depozytu
wchodzą głównie figurki zwierząt i ludzi a także plakietki, pieczęcie
cylindryczne, modele narzędzi i miniaturki naczyń. Większość przedmiotów
wykonana jest z niezwykle cennej w starożytności kości słoniowej,
a także z kamienia i metalu. Niektóre z przedmiotów to prawdziwe
dzieła sztuki. Figurki przedstawiające ludzi to jedne z najpiękniejszych
i najprecyzyjniej wykonanych zabytków pochodzących z tego okresu.
Do tej pory podobne znaleziska znane były niemal wyłącznie z terenów
Górnego Egiptu uważanych za matecznik egipskiej cywilizacji. Niezwykłymi
znaleziskami są także dekoracyjne elementy w formie kober-ureuszy
kojarzonych z symboliką władzy królewskiej.
Jednak prawdziwą sensacją
jest odkrycie kolejnego depozytu składającego się z dwóch około
półmetrowej wysokości złotych figurek stojących mężczyzn oraz
rytualnych noży krzemiennych datowanych na okres przed powstaniem
zjednoczonego państwa egipskiego (ok. 3100 p.n.e.). Są to najstarsze
jak dotąd znane z terenów Egiptu przedmioty tego typu zaś precyzja
ich wykonania jest tak duża iż można przypuszczać, że przedstawiono
w ten sposób nieznanego z imienia władcę. Byłby to dowód na wcześniejsze
niż dotąd sądzono powstanie egipskiej monarchii i istotną rolę
Delty Nilu w procesie jej kształtowania. Wykonane z najdrobniejszymi
szczegółami (rysy twarzy, oczy, paznokcie) ze złotej blachy, udekorowane
sznurami paciorków z muszli i karneolu postacie stanowiły zapewne
własność arystokraty lub jednej z pierwszych egipskich świątyń.
Odkrycie to może w ogromny sposób zmienić nasze spojrzenie na
wydarzenia stojące u początków państwa faraonów.
Obecność tak pięknie
wykonanych przedmiotów w Delcie Nilu świadczy o dużo większej
niż dotychczas sądzono pozycji tego rolniczego regionu w strukturze
wczesnoegipskiej monarchii oraz istnieniu w tym miejscu długiej
tradycji rzemieślniczej i artystycznej. Wiele z przedmiotów -
figurki zwierząt, niektóre przedstawienia ludzi - mogą być ważnym
przyczynkiem do poznania egipskich wierzeń w czasach pierwszych
faraonów i określenia, które z dobrze znanych z późniejszych okresów
bóstw i kultów narodziły się w Delcie Nilu. Prace polskich archeologów
na Stanowisku Tell el-Farcha położonym w północno-wschodniej Delcie
Nilu prowadzone są od 1998 roku. Do tej pory miejsce to przyniosło
odkrycie najstarszego egipskiego centrum browarniczego, rezydencji
z okresu przed faraońskiego oraz świątyni i cmentarzyska z okresu
panowania I dynastii. Badania te uznawane są obecnie za jedne
najważniejszych prowadzonych w Egipcie ponieważ co roku dostarczają
spektakularnych odkryć i rzucają bardzo dużo światła na jedną
z największych zagadek współczesnej archeologii dotyczącą powstania
państwa faraonów.
Szczegółowych informacji udziela oraz udostępnia zdjęcia:
dr Marek Chłodnicki
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
ul. Wodna 27
tel. kom.: 0508019652
tel: (061)8528251
e-mail:
mchlod@man.poznan.pl
oraz bezpośrednio na miejscu wykopalisk w Egipcie:
prof. Krzysztof Ciałowicz
tel: +20108499154 (tel. kom. w egipskiej sieci)