Każdy z nas coś zbiera lub zbierał. Mogą to być znaczki pocztowe,
porcelanowe słonie, książki lub dzieła sztuki. Z bieractwo towarzyszy
nam przez całe życie, od beztroskich czasów dzieciństwa po
dorosłe, poważne życie. Nasze prywatne kolekcje mają różną
wartość, która niekoniecznie jest równa wartości materialnej
przedmiotów wchodzących w ich skład. Wspomnienia, emocje, historia
mogą kryć się nawet pod kawałkiem papieru. Tylko my sami wiemy
ile dany przedmiot dla nas znaczy.
My zbieracze sami decydujemy o każdym elemencie naszej kolekcji
- o nazwie, o stopniu ważności, o sposobie przechowywania czy
nawet o sposobie opisywania. To my w pełni kształtujemy nasze
kolekcje i w rzeczywistości nasze kolekcje nie istnieją bez
nas. Może dla innych to tylko kawałki papieru, śmieci, niepotrzebne
rzeczy, ale nie dla nas... Nasze prywatne kolekcje są w pewnym
sensie świadectwem naszego istnienia. One pokazują, jakimi
ludźmi jesteśmy. Pokazują nasze drugie "ja" - to, które nie
zawsze znane jest innym.
Obok kolekcji prywatnych istnieją imponujące kolekcje muzealne.
Jednak musimy pamiętać, że powstały one w większości przypadków
z kolekcji prywatnych. To one opuszczając ciche szafy, ciemne
szuflady i zakamarki domostw właścicieli stały się kolekcjami
publicznymi, dostępnymi powszechnie w instytucjach muzealnych.
Colligo ergo sum - Zbieram więc jestem.
Forma kolekcji muzealnych w przeciwieństwie do kolekcji prywatnych
jest regulowana przez kilka ważnych aktów prawnych - ustaw
i rozporządzeń określających cele, organizację i sposoby działalności
muzeów, sposoby tworzenia kolekcji, inwentaryzacji i przechowywania
muzealiów. Kolekcje muzealne są silnie sformalizowane i stanowią
własność państwa.
Kolekcje prywatne leżą u podstaw istnienia Muzeum Archeologicznego
w Poznaniu, które powstało w 1857 r. W zbiorach powstałego
wówczas Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich przy Poznańskim
Towarzystwie Przyjaciół Nauk znalazły się zabytki przekazane
przez ówczesnych "zbieraczy - kolekcjonerów", zwykle zamożnych
posiadaczy ziemskich.
Nie możemy zapominać o ówczesnym kontekście historycznym.
Polska jako niepodległe państwo praktycznie nie istniała, a
Wielkopolska znajdowała się pod zaborem pruskim. Zabytki archeologiczne
znajdowane przez ówczesnych mieszkańców naszego regionu były
traktowane jako "pamiątki narodowe" - ślady po "niepodległych
przodkach".
Dary stanowią istotną część kolekcji Muzeum Archeologicznego
w Poznaniu. Wśród nich są przedmioty cenne, o unikatowej wartości.
Przykładem mogą być słynne Wołki z Bytynia przekazane do Muzeum
w 1874 roku.
Obecnie w naszych zbiorach znajduje się imponująca liczba
zabytków. Wystarczy wspomnieć, że samych numerów inwentarzowych
jest 46 735 (dane z 2004 roku),a przecież pod każdym numerem
inwentarza może się kryć nawet kilkaset pozycji katalogowych.
Część zbiorów Muzeum stanowią także depozyty, przekazane instytucji,
ale nie będące jej własnością. Spośród współczesnych depozytów
na szczególną wagę zasługują dwa. Pierwszy z nich to depozyt
124 unikatowych zabytków egipskich przekazany w 1998 roku przez
Muzeum Egipskie w Berlinie, które obecnie tworzą wystawę stałą
ŚMIERĆ I ŻYCIE W STAROŻYTNYM EGIPCIE. W skład drugiego z depozytów
wchodzi 50 wysokiej klasy zabytków sudańskich przekazanych
przez Muzeum Narodowe w Chartumie. Wzbogaciły one wystawę stałą
ARCHEOLOGIA SUDANU. Dzięki obu depozytom Muzeum Archeologiczne
w Poznaniu jest jedną z niewielu instytucji na świecie o tak
bogatej kolekcji z krajów afrykańskich, w szczególności zabytków
sudańskich.
Duża część zabytków znajdujących się w posiadaniu Muzeum Archeologicznego
w Poznaniu pochodzi z wykopalisk. Prace wykopaliskowe członków
Komisji Archeologicznej PTPN były prowadzone już w 1857 roku,
rok po powstaniu Muzeum.
Badania wykopaliskowe prowadzone były wówczas przede wszystkim
na zaproszenie właścicieli ziemskich, którzy prosili Towarzystwo
o przysłanie delegata dla "urzędowego zbadania znaleziska".
Delegat miał zapewniony nocleg, wyżywienie i robotników, a
niekiedy częściowo transport. Wykopane w ten sposób zabytki
stanowiły własność właściciela gruntu, czasami odkrywcy i mogły
zostać przekazane do Muzeum jako dar. Obecnie Muzeum Archeologiczne
w Poznaniu koncentruje swoje badania na dwóch obszarach - W
Wielkopolsce i Afryce.
Muzeum Archeologicznym w Poznaniu ma już 150 lat. Pracują
tutaj archeolodzy, historycy, plastycy, konserwatorzy i bibliotekarze.
Część z nich to właściciele prywatnych, "domowych" kolekcji,
które rzadko związane są z archeologią. Jednak tu w Muzeum
"prywatni kolekcjonerzy" zamieniają się w "kolekcjonerów profesjonalnych",
którzy pracują przy katalogowaniu i opracowywaniu kolekcji
muzealnej. Efekty ich pracy można oglądać podczas wystaw muzealnych.
Czymże byłyby zabytki na półkach magazynów, gdyby nigdy nie
mogły być wystawione na podziw zwiedzających...
To właśnie dzięki wystawom i działalności edukacyjnej Muzeum
jest rozpoznawane na zewnątrz. Wystawy muzealne to efekt pracy
archeologów, konserwatorów i plastyków Muzeum przeznaczony
dla szerszej publiczności.
Od 150 lat Muzeum organizuje wystawy, imprezy edukacyjne,
wykłady naukowe i popularno-naukowe oraz konferencję.
Drodzy zwiedzający, dziękujemy wam za wizytę na naszej wystawi
i zapraszamy na nasze kolejne imprezy.
autorzy wystawy: dr Agnieszka Mączyńska, mgr Kamila Dolata-Goszcz
przy współpracy z dr Jarmilą Karczmarek, mgr Patrycją Silską
i Barbarą Kirschke
