Asingit - sztuka Eskimosów
lnuit z Kanady
(ze zbiorów Macdonald Steward Art Centre Uniwersytetu w Guelph w Kanadzie)
Słowo asingit oznacza w języku lnuktitut
(eskimoskim) "ich innych" (odmienni, różniący się od reszty,
określenie odnoszące się do twórców - przyp. red.). Koncepcja
"innych" i ich związków ze światem nadprzyrodzonym wywodzi się
z tradycyjnych wierzeń, według których każdy przedmiot ożywiony
i nieożywiony posiada dwie sfery bytu - duchową i materialną.
Wizerunki duchów i wyobrażenia transformacji różnych istot pojawiają
się w wielu pracach, lnuit wierzyli, bowiem, że w pewnych,
szczególnych okolicznościach, zwierzęta i ludzie są zdolni do
transformacji. Chociaż w rejonach arktycznych chrześcijaństwo
jest obecnie religią dominującą, tradycyjne wierzenia i wzorce
nadal wywierają największy wpływ na twórców. Słowo asingit
wybrano także, dlatego, aby zwrócić uwagę na mieszanie się różnych
kultur, co jest zresztą widoczne w tematyce części prac. Aż do
połowy ubiegłego wieku Inuit prowadzili tradycyjne życie
nomadów. Później nastąpił okres szybkiego przystosowywania się
do życia we współczesnym społeczeństwie "technologicznym". Skutki
tych przemian dla kultury eskimoskiej są tematem dzieł niektórych
twórców.
Na wystawie są prezentowane rysunki i tkaniny artystyczne - dzieła
twórców z Baker Lake z Terytorium Nunavut. Niezwykłe jest piękno
tych prac, które ukazują wpływ, jaki wywarły na ich autorów bogate
dziedzictwo szamanizmu i tradycyjne wyobrażenia duchów. Do zespołu
rysunków twórców z Cape Dorset z Terytorium Nunavut należy dzieło
Kenojuak'a z początku lat 60. XX w" zawierające przesłanie dla
współczesnych. Część prac przedstawia mity i legendy np. rysunek
Syollie Amituk z Povungnituk odwołujący się do legendy o Sednie
- bogini morza.
Każdy z szesnastu artystów wyraża w swoich dziełach własną, niepowtarzalną
wizję, tkwiącą korzeniami w tradycji i przeszłości, choć on sam
żyje już w świecie skażonym nowoczesną techniką. Należą oni do
grupy twórców eskimoskich, którym udało się osiągnąć międzynarodowy
sukces, zarówno dzięki osobistej pracy, jak i wkładowi wniesionemu
w rozwój sztuki lnuit.
Okres współczesny w sztuce kanadyjskich Inuit przypada
na drugą połowę XX w. W rejonie Ziemi Baffina wprowadzono wtedy
program nauczania rzeźby w drewnie. Sponsorowały go Kanadyjski
Cech Rzemiosł i rząd Kanady. Sytuacja ta doprowadziła do sukcesu
marketingowego sztuki eskimoskiej na południu kraju. Wkrótce wprowadzono
w różnych lokalnych społecznościach programy nauczania rysunku
i grafiki. Pierwsze odbitki graficzne, w szczególności wykonywane
w technice druku wypukłego (ryt w kamieniu), zostały sprzedane
zagranicznym kolekcjonerom, których liczba ciągle rośnie. Innym
ważnym środkiem artystycznego wyrazu Eskimosów są makaty, wykonywane
techniką aplikacji. Do ich wyrobu używa się tkanin wełnianych,
filcu oraz przędz hafciarskich. Powstanie takich tkanin artystycznych
było naturalnym skutkiem rozwoju tradycyjnych umiejętności kobiet
i zaowocowało pojawieniem się niezwykle śmiałych form sztuki.
Wystawa prezentuje rysunki i tkaniny artystyczne powstałe w okresie
ostatnich czterdziestu lat (od 1960 do 2001 r.). Tematyka poszczególnych
prac jest odbiciem zarówno jednostkowych doświadczeń życiowych
twórców, lokalnych tradycji i wierzeń, a ponadto ukazuje ich zaangażowanie
w sprawę zachowania dziedzictwa kulturowego Eskimosów.
Artyści ci dawniej mieszkali w tradycyjnych obozowiskach - w lecie
w namiotach ze skór karibu, zimą w domach śnieżnych. Głównym ich
zajęciem były czynności zapewniające przetrwanie rodziny: polowanie,
gromadzenie i przygotowywanie żywności, wyrób narzędzi i ubrań.
Utrwalony przez wieki nomadyczny styl życia uległ raptownej zmianie
w latach 50. i 60. XX w., kiedy rodziny zaczęły się przenosić
do stałych osiedli. Zmusiły ich do tego malejące zasoby żywności
spowodowane zmniejszaniem się stad karibu, które były głównym
źródłem zaopatrzenia Eskimosów. Utworzenie osiedli rozwiązywało
także problem oświaty i opieki medycznej. Wielu ludzi po zamieszkaniu
w nich przystąpiło do udziału w programach rozwoju sztuki i rzemiosł,
organizowanych w celu zapewnienia ekonomicznej stabilizacji, do
czego ma się przyczynić wykonywanie na sprzedaż dzieł sztuki i
wyrobów rękodzielniczych.
Termin lnuit oznacza w języku lnuktitut (eskimoskim) "ludzie" i jest on chętniej używany od słowa Eskimosi. Inut jest formą liczby pojedynczej.
|