RADA EUROPY* Europejska Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego (poprawiona) Przyjęta przez Komitet Ministrów w dniu 13 listopada 1991 r. na 465 spotkaniu wiceministrów i podpisana w Maicie 16. 01. 1992 r. w trakcie trzeciej Europejskiej Konferencji Ministrów ds. Dziedzictwa Kulturalnego DZIENNIK USTAW z 1996r.
Nr 120, poz. 564 |
Państwa członkowskie Rady Europy oraz inne Państwa - Strony Europejskiej Konwencji Kulturalnej, sygnatariusze niniejszej Konwencji. Uznając, iż celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności pomiędzy członkami dla, w szczególności, ochrony i realizacji ideałów oraz zasad stanowiących ich wspólne dziedzictwo; Mając na uwadze Europejską Konwencję Kulturalną, podpisaną w Paryżu w dniu 19 grudnia 1954, w szczególności zaś artykuły 1 i 5 tejże Konwencji; Mając na uwadze Konwencję o Ochronie Architektonicznego Dziedzictwa Europy, podpisaną w Grenadzie w dniu 3 października 1985; Mając na uwadze Europejską Konwencję o Wykroczeniach w Stosunku do Dóbr Kulturalnych, podpisaną w Delfach w dniu 23 czerwca 1985; Mając na uwadze Zalecenia Zgromadzenia Parlamentarnego w stosunku do archeologii, w szczególności Zalecenia 848 (1978), 921 (1981) i 1072 (1988); Mając na uwadze Zalecenie nr R (89) 5 dotyczące ochrony i podkreślania wartości dziedzictwa archeologicznego w kontekście planowania urbanistycznego i ruralistycznego; Pamiętając, że dziedzictwo archeologiczne ma podstawowe znaczenie dla wiedzy o dziejach ludzkości; Uznając, że europejskie dziedzictwo archeologiczne, będące świadectwem starożytnej historii, jest poważnie zagrożone na skutek rosnącej liczby planów rozwoju gospodarczego, zagrożeń naturalnych, nielegalnych bądź nienaukowo prowadzonych wykopalisk oraz niedostatecznego poziomu świadomości społecznej; Przyznając, iż ważnym jest wprowadzenie tam, gdzie jeszcze nie istnieją, odpowiednich administracyjnych i naukowych zasad nadzoru, potrzeba ochrony dziedzictwa archeologicznego powinna znaleźć swe odbicie w przestrzennym planowaniu miejskim i wiejskim oraz w planach rozwoju kulturalnego; Podkreślając, iż odpowiedzialność za ochronę dziedzictwa archeologicznego spoczywa nie tylko na Państwie bezpośrednio zainteresowanym, ale także wspólnie na krajach europejskich, by zmniejszyć ryzyko zniszczenia i zachęcić do ochrony poprzez ułatwianie wymiany ekspertów i porównywanie doświadczeń; Postrzegając konieczność uzupełnienia zasad zawartych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, podpisanej w Londynie 6 maja 1969 r., a następnie unowocześnienia polityki planowania przestrzennego w krajach europejskich, Uzgodniły, co następuje: 1. Celem niniejszej (poprawionej) Konwencji jest ochrona dziedzictwa archeologicznego jako źródła wspólnej europejskiej pamięci oraz jako instrumentu historycznych i innych badań naukowych. 2. W tym celu, za elementy dziedzictwa archeologicznego uznaje się wszystkie pozostałości i obiekty oraz wszelkie inne ślady ludzkości z minionych epok: - których zachowanie i badanie przyczynia się do odtworzenia historii ludzkości i jej powiązań ze środowiskiem naturalnym; - w wypadku których wykopaliska, odkrycia oraz inne metody badań nad dziejami ludzkości i nad jej środowiskiem stanowią główne źródło informacji oraz; - które znajdują się na obszarach pozostających pod jurysdykcją stron. 3. Dziedzictwo archeologiczne winno obejmować struktury, konstrukcje, zespoły architektoniczne, tereny eksploatowane, przedmioty ruchome, zabytki innych typów wraz z ich kontekstem, zarówno na lądzie jak i w wodzie.
Każda ze Stron zobowiązuje się wprowadzić, za pomocą środków odpowiednich dla danego Państwa, system prawny dla ochrony dziedzictwa archeologicznego, zapewniając możliwość: 1. Prowadzenia ewidencji swego archeologicznego dziedzictwa oraz opisu chronionych zabytków i terenów; 2. Tworzenia rezerw archeologicznych, nawet w wypadku braku widocznych pozostałości na lądzie czy pod wodą, celem zachowania dowodów materialnych dla zbadania przez następne generacje; 3. Obowiązkowego powiadomienia kompetentnych czynników przez znalazcę o przypadkowym odkryciu reliktów dziedzictwa archeologicznego oraz udostępnienia ich do zbadania. Artykuł 3 Celem zachowania dziedzictwa archeologicznego oraz zapewnienia naukowej rzetelności badań archeologicznych, każda ze Stron zobowiązuje się do: 1. Przestrzegania procedury upoważnień do prowadzenia prac wykopaliskowych i innych prac archeologicznych, oraz do ich nadzorowania, tak by: - zapobiec nielegalnym wykopaliskom bądź przemieszczaniu elementów dziedzictwa archeologicznego; - zapewnić naukowy sposób przeprowadzania wykopalisk archeologicznych i prac poszukiwawczych wraz z warunkiem, że: a. nieniszczące metody badań są stosowane tam, gdzie tylko to możliwe; b. elementy dziedzictwa archeologicznego nie są odkrywane bądź pozostawione odkryte bez zapewnienia niezbędnych warunków do ich przechowywania, konserwacji i obsługiwania; 2. Zagwarantowania, że prowadzenie wykopalisk i stosowanie innych potencjalnie destruktywnych metod badawczych jest realizowane wyłącznie przez osoby wykwalifikowane oraz do prac tych upoważnione; 3. Podporządkowania zastosowania wykrywaczy metali oraz innych środków bądź metod wykrywających w badaniach archeologicznych wymogowi określonego wcześniej upoważnienia, przewidzianego ustawodawstwem krajowym danego Państwa. Artykuł 4 Każda ze Stron zobowiązuje się do wprowadzenia środków dla fizycznej ochrony dziedzictwa archeologicznego, zapewniając, stosownie do okoliczności: 1. Możliwość nabycia terenów mających stanowić rezerwę archeologiczną bądź ochrony ich innymi stosownymi środkami przez odpowiednie władze; 2. Możliwość konserwacji i zachowania dziedzictwa archeologicznego, najlepiej in situ; 3. Utworzenie odpowiednich miejsc przechowywania
reliktów archeologicznych, pozyskanych z pierwotnego ich
miejsca występowania. ZINTEGROWANA KONSERWACJA Artykuł 5 Każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Zabiegać o pogodzenie i łączenie potrzeb archeologii z wymaganiami planów zagospodarowania terenu, zastrzegając udział archeologów: - w polityce planowania, celem zapewnienia przemyślanego postępowania dla potrzeb ochrony, konserwacji i promocji stanowisk o wartości archeologicznej; - w realizowaniu różnych faz programów zagospodarowania przestrzennego: 2. Zapewnić, by archeologowie oraz planiści dla miast i regionów regularnie konsultowali się celem: - modyfikowania planów zagospodarowania przestrzennego, które mogłyby mieć ujemne skutki dla dziedzictwa archeologicznego; - zapewnienia wystarczającego czasu oraz środków do przeprowadzenia na stanowisku odpowiednich badań naukowych i opublikowania znalezisk; 3. Zapewnić, by ocena wpływu na środowisko i wynikające stąd decyzje w pełni uwzględniały stanowiska archeologiczne i ich kontekst; 4. Zapewnić - na ile to możliwe - w wypadku znalezienia podczas prac budowlanych elementów dziedzictwa archeologicznego ich konserwację in situ; 5. Zapewnić, by udostępnienie stanowisk
archeologicznych dla publiczności, a w szczególności
budowanie urządzeń niezbędnych do przyjęcia dużej
liczby zwiedzających, nie wpływały ujemnie na
archeologiczny i naukowy charakter tych stanowisk i ich
otoczenia. FINANSOWANIE BADAŃ Artykuł 6 Każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Zapewnić finansowe wsparcie dla badań archeologicznych od władz państwowych, regionalnych i gminnych w ramach ich kompetencji; 2. Zwiększać środki materialne na archeologiczne prace ratownicze: - poprzez podjęcie odpowiednich kroków zapewniających, iż większe publiczne czy prywatne plany inwestycyjne uwzględnią z funduszy publicznych bądź prywatnych, zależnie od okoliczności, pokrycie całości wszelkich kosztów koniecznych działań archeologicznych; - poprzez uwzględnienie w budżecie związanym z tymi
planami wstępnych badań i poszukiwań archeologicznych
- naukowego podsumowania wyników, a także pełnej
publikacji i dokumentacji znalezisk, z zachowaniem
wymogów analogicznie jak przy badaniach nad wpływem
środowiska i planowania regionalnego. ZBIERANIE I ROZPOWSZECHNIANIE Artykuł 7 Celem ułatwienia badań i rozpowszechniania wiedzy o odkryciach archeologicznych, każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Przeprowadzać i aktualizować zbieranie danych, inwentaryzację i kartografię stanowisk archeologicznych znajdujących się na terenach pod jej jurysdykcją; 2. Podjąć wszelkie środki praktycznej natury umożliwiające sporządzenie, podczas terenowych czynności archeologicznych, syntetycznego raportu z badań naukowych nadającego się do opublikowania przed wydaniem niezbędnej całościowej publikacji z badań specjalistycznych. Artykuł 8 Każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Ułatwić krajową i międzynarodową wymianę elementów dziedzictwa archeologicznego dla celów naukowych, podejmując jednocześnie kroki mające zapewnić, aby obieg materiałów w żaden sposób nie zagrażał ich kulturowej czy naukowej wartości; 2. Promować zbieranie informacji o badaniach
archeologicznych, jak również o wykopaliskach oraz
przyczyniać się do tworzenia międzynarodowych
programów badawczych. PROMOCJA ŚWIADOMOŚCI PUBLICZNEJ Artykuł 9 Każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Przeprowadzić działania edukacyjne, aby obudzić i rozwinąć w opinii publicznej świadomość wartości dziedzictwa archeologicznego dla zrozumienia przeszłości, jak i niebezpieczeństw, jakie zagrażają temu dziedzictwu; 2. Zabiegać o publiczny dostęp do istotnych
elementów dziedzictwa archeologicznego, w
szczególności stanowisk oraz przyczyniać się do
publicznej ekspozycji odpowiednio dobranych obiektów
archeologicznych. ZAPOBIEGANIE NIELEGALNEMU OBIEGOWI
ELEMENTÓW DZIEDZICTWA Artykuł 10 Każda ze Stron zobowiązuje się: 1. Umożliwić wymianę informacji pomiędzy kompetentnymi władzami publicznymi a instytucjami naukowymi o wszelkich stwierdzonych, nielegalnych wykopaliskach; 2. Informować kompetentne czynniki we właściwym kraju, będącym Stroną w niniejszej (poprawionej) Konwencji, o każdej ofercie dającej powody do przypuszczeń, iż wiąże się z nielegalnymi wykopaliskami bądź bezprawnie z oficjalnymi wykopaliskami oraz dostarczać niezbędnych informacji o szczegółach; 3. Podjąć konieczne kroki celem zapewnienia, by muzea i podobne instytucje, których procedura nabywania zabytków znajduje się pod kontrolą Państwa, nie nabywały elementów dziedzictwa archeologicznego podejrzanych o pochodzenie ze znalezisk niekontrolowanych lub wykopalisk nielegalnych bądź pochodzących bezprawnie z oficjalnych wykopalisk; 4. W przypadku muzeów i podobnych instytucji znajdujących się na obszarze kraju - Strony, lecz w których procedura nabywania zabytków nie jest objęta kontrolą Państwa: - przekazać im tekst niniejszej (poprawionej) Konwencji; - nie szczędzić wysiłków, by zapewnić przestrzeganie przez wspomniane muzea i instytucje zasad sformułowanych powyżej w paragrafie 3; 5. Ograniczyć, na ile to możliwe, poprzez edukację, informację, kontrolę i współpracę, transfer elementów dziedzictwa archeologicznego uzyskanych z niekontrolowanych znalezisk lub nielegalnych wykopalisk bądź też bezprawnie z wykopalisk oficjalnych. Artykuł 11 Żadne z postanowień niniejszej (poprawionej)
Konwencji nie narusza istniejących i przyszłych dwu-
lub wielostronnych porozumień pomiędzy Stronami, a
dotyczących nielegalnego obiegu elementów dziedzictwa
archeologicznego oraz ich zwrotu prawnemu
właścicielowi. WZAJEMNA POMOC TECHNICZNA Artykuł 12 Strony zobowiązują się: 1. Nieść wzajemną pomoc techniczną i naukową poprzez dzielenie się informacją i wymianą ekspertów w różnych dziedzinach dotyczących dziedzictwa archeologicznego; 2. Popierać, w ramach ustawodawstwa danego kraju lub
obowiązujących go porozumień międzynarodowych,
wymianę specjalistów w zakresie ochrony dziedzictwa
archeologicznego, w tym dla dalszej edukacji
specjalistów d/s kształcenia. KONTROLA STOSOWANIA (POPRAWIONEJ) KONWENCJI Artykuł 13 Dla potrzeb niniejszej (poprawionej) Konwencji, komitet ekspertów, ustanowiony przez Komitet Ministrów przy Radzie Europy zgodnie z Artykułem 17 Statutu Rady Europy, będzie czuwał nad wprowadzeniem w życie niniejszej (poprawionej) Konwencji, a w szczególności: 1. Regularnie składać Komitetowi Ministrów przy Radzie Europy raport o stanie działań chroniących dziedzictwo archeologiczne w Państwach Stronach niniejszej (poprawionej) Konwencji oraz o wdrażaniu zasad ujętych w (poprawionej) Konwencji; 2. Przedstawiać Komitetowi Ministrów przy Radzie Europy propozycje dotyczące sposobów wdrażania ustaleń (poprawionej) Konwencji, w tym działań wielostronnych oraz w sprawie poprawek lub uzupełnień do niniejszej (poprawionej) Konwencji, a także odnośnie informowania opinii publicznej o cechach (poprawionej) Konwencji; 3. Składać Komitetowi Ministrów przy Radzie Europy
zalecenia w kwestii zapraszania Państw nie będących
członkami Rady Europy, by przyłączyły się do
niniejszej (poprawionej) Konwencji. KLAUZULE KOŃCOWE Artykuł 14 1. Niniejsza (poprawiona) Konwencja będzie dostępna do podpisania przez Państwa członkowskie Rady Europy oraz inne Państwa będące Stronami w Europejskiej Konwencji Kulturalnej. Podlega ona ratyfikacji, przyjęciu bądź zatwierdzeniu. Dokumenty o ratyfikacji, przyjęciu bądź zatwierdzeniu zostaną złożone w Sekretariacie Generalnym Rady Europy. 2. Żadne Państwo będące Stroną Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, podpisanej w Londynie 6 maja 1969, nie może złożyć dokumentu o ratyfikacji, przyjęciu bądź zatwierdzeniu bez uprzedniego wypowiedzenia wspomnianej Konwencji lub jej jednoczesnego wypowiedzenia. 3. Niniejsza (poprawiona) Konwencja wchodzi w życie sześć miesięcy po dacie, w której cztery Państwa, w tym co najmniej trzy Państwa członkowskie Rady Europy, wyrażą gotowość przestrzegania (poprawionej) Konwencji zgodnie z ustaleniami zawartymi w poprzednich punktach. 4. W wypadku gdy, przy zastosowaniu poprzednich dwóch punktów, wypowiedzenie Konwencji z 6 maja 1969 r. nie stanie się jeszcze obowiązujące przy jednoczesnym wejściu w życie niniejszej (poprawionej) Konwencji, zainteresowane Państwo, składając swój dokument ratyfikacji, przyjęcia bądź zatwierdzenia, może zadeklarować swą wolę stosowania Konwencji z 6 maja 1969 r. do czasu wejścia w życie niniejszej (poprawionej) Konwencji. 5. W odniesieniu do każdego z Państw - sygnatariuszy, który następnie wyrazi zgodę na podporządkowanie się niniejszej (poprawionej) Konwencji, wejdzie ona w życie sześć miesięcy po dacie złożenia dokumentu ratyfikacji, przyjęcia bądź zatwierdzenia. Artykuł 15 1. Po wejściu w życie niniejszej (poprawionej) Konwencji, Komitet Ministrów Rady Europy może zaprosić inne Państwo nie będące członkiem Rady ani Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej do przystąpienia do niniejszej (poprawionej) Konwencji na mocy decyzji podjętej przez większość, zgodnie z Artykułem 20. Statutu Rady Europy oraz na mocy jednomyślnego głosowania przedstawicieli Państw przystępujących, uprawnionych do zasiadania w Komitecie. 2. W odniesieniu do każdego Państwa przystępującego oraz, o ile to uczyni, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, (poprawiona) Konwencja wejdzie w życie sześć miesięcy po dacie złożenia dokumentu o przystąpieniu w Sekretariacie Generalnym Rady Europy. Artykuł 16 1. Każde Państwo ma prawo, w momencie podpisywania lub składania swego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia bądź zatwierdzenia, wyszczególnić terytorium lub terytoria, na których niniejsza (poprawiona) Konwencja będzie obowiązywała. 2. Każde Państwo ma prawo, w jakimkolwiek późniejszym terminie, poprzez deklarację skierowaną pod adresem Sekretariatu Generalnego Rady Europy, rozszerzyć stosowanie niniejszej (poprawionej) Konwencji na każde inne terytorium określone w deklaracji. Dla takiego terytorium (poprawiona) Konwencja wejdzie w życie sześć miesięcy po dacie przyjęcia odpowiedniej deklaracji przez Sekretariat Generalny. 3. Każda deklaracja dokonana na mocy dwóch poprzednich punktów może zostać wycofana dla każdego terytorium wymienionego w deklaracji, przez notę skierowaną do Sekretariatu Generalnego. Wycofanie nabierze mocy w sześć miesięcy od daty otrzymania noty przez Sekretariat Generalny. Artykuł 17 1. Każda ze Stron ma prawo w każdym terminie odrzucić niniejszą (poprawioną) Konwencję poprzez notę skierowaną do Sekretariatu Generalnego Rady Europy. 2. Odrzucenie wejdzie w życie sześć miesięcy po dacie przyjęcia takiej noty przez Sekretariat Generalny. Artykuł 18 Sekretariat Generalny Rady Europy powiadomi Państwa członkowskie Rady Europy, inne Państwa - Strony Europejskiej Konwencji Kulturalnej oraz każde Państwo lub Europejską Wspólnotę Gospodarcza, które przystąpiły bądź zostały zaproszone do przystąpienia do niniejszej (poprawionej) Konwencji, o: a) każdym podpisie; b) złożeniu każdego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia; c) każdej dacie wejścia w życie niniejszej (poprawionej) Konwencji zgodnie z Artykułami 14, 15, 16; d) każdym innym akcie, nocie bądź powiadomieniu
odnoszącym się do niniejszej (poprawionej) Konwencji. * tekst dokumentu ICAHM (powołanego przez UNESCO) opublikowany po raz pierwszy w wersji polskojęzycznej w "Wiadomościach Konserwatorskich" nr 3-4, 1991, s. 10-13, w numerze częściowo poświęconym problematyce archeologicznej, a ponadto w Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564. OŚWIADCZENIE RZĄDOWE z dnia 20 marca 1996 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską
Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa
Archeologicznego (poprawionej), sporządzonej w La
Valetta dnia 16 stycznia 1992 r. DZIENNIK USTAW Nr 120, poz. 565 Podaje się niniejszym do wiadomości, że zgodnie z
artykułem 14 ustęp 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie
Dziedzictwa Archeologicznego (poprawionej), sporządzonej
w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r. , został złożony
dnia 30 stycznia 1996 r. Sekretarzowi Generalnemu Rady
Europy, jako depozytariuszowi tej konwencji, dokument
ratyfikacji wymienionej konwencji przez Rzeczpospolitą
Polską. Zgodnie z artykułem 14 ustęp 5 tej konwencji wchodzi ona w życie w stosunku do Rzeczpospolitej Polskiej dnia 31 lipca 1996 r. Jednocześnie podaje się do wiadomości, co następuje: 1. Zgodnie z artykułem 14 ustęp 3 wymienionej konwencji weszła ona w życie dnia 25 maja 1995 r. Następujące państwa stały się jej stronami składając dokumenty ratyfikacyjne lub dokumenty przystąpienia w niżej podanych datach: 1. Bułgaria 2 czerwca 1993 r. 2. Finlandia 15 września 1994 r. 3. Francja 10 lipca 1995 r. 4. Węgry 9 lutego 1993 r. 5. Malta 24 listopada 1994 r. 6. Szwecja 11 pażdziernika 1995 r. 2. Oświadczenie złożone przez Bułgarię. O ś w i a d c z e n i e z a m i e s
z c z o n e w d o k u m e n c i e r a t y f i k
ac y j n y m z ł o ż o n y m Republika Bułgarii będzie nadal stosować Europejską Konwencję o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, podpisaną w Londynie dnia 6 maja 1969 r., aż do chwili wejścia w życie Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego (poprawionej) z 1992 r. 3. Informacje o państwach, które w terminie późniejszym staną się stronami powyższej konwencji, można uzyskać w Departamencie Prawno-Traktatowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
|