Publikacje




Michał Brzostowicz



OTWARCIE GRODU SŁOWIAŃSKIEGO W LĄDZIE NAD WARTĄ




          W dniu 14 października 2006 roku wójt Gminy Lądek Jerzy Kasznia dokonał uroczystego otwarcia grodu słowiańskiego w Lądzie nad Wartą, w pow. słupeckim. Obiekt ten stanął w pobliżu Ośrodka Edukacji Przyrodniczej, na tej samej łące, gdzie od 2005 roku organizowane są Festiwale Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej. Budowa dotowana była z funduszy Unii Europejskiej (projekt "Powrót do źródła - budowa grodu słowiańskiego w Lądzie nad Wartą", w ramach programu "Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego") oraz ze środków własnych Gminy Lądek, przy konsultacji naukowców z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu oraz Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu.
          Budowa grodu w Lądzie wpisała się w nurt wielu tego typu inicjatyw realizowanych z powodzeniem w Europie, a od niedawna również w Polsce. Temu zjawisku towarzyszy rozwój archeologii eksperymentalnej oraz żywych form prezentacji wiedzy o przeszłości, uprawianych przez naukowców oraz licznych pasjonatów. Dzięki takim działaniom historia, na ogół wykładana w szkołach i na wyższych uczelniach, niekiedy pokazywana w filmach kostiumowych, w programach telewizyjnych bądź też w trakcie nudnych i pompatycznych akademii, staje się bliższa ludziom. Przykłady wielkich imprez odbywających się w skansenach archeologicznych na Wolinie i w Biskupinie, gdzie można dotknąć, posmakować, a nawet ulec złudzeniu przeniesienia się w dawne czasy dowodzą, iż ta forma dydaktyki spotyka się z dużym zainteresowaniem społeczeństwa. W tej sytuacji za rzecz naturalną można uznać pomysł promowania wiedzy o średniowieczu w Lądzie, miejscowości, która odegrała znaczącą rolę w kształtowaniu polskiej państwowości oraz rozwoju kultury chrześcijańskiej w naszym kraju.
          Pomysłodawcą budowy grodu był mieszkaniec Lądu, dyrektor Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego Marek Rempiński. Przez wiele lat próbował zarazić swoją ideą samorządowców i archeologów. W 1999 roku pojawił się nawet w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, szukając tam poparcia dla swego projektu. Rozmowa, jaką wtedy odbyliśmy okazała się bezowocna, lecz jego upór sprawił, że ostatecznie w lipcu 2004 roku, podczas nieoczekiwanego spotkania na grodzisku w Samarzewie, zgodziłem się udzielić mu merytorycznej pomocy. W krótkim czasie uzyskaliśmy poparcie władz samorządowych Gminy Lądek oraz powiatu słupeckiego. W trakcie dalszych rozmów, w których uczestniczyła już Henryka Mizerska ze Starostwa Powiatowego w Słupcy oraz Jacek Wrzesiński ze Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu powstał szerszy program działań w zakresie promocji walorów historycznych i kulturowych Lądu oraz ziemi nadwarciańskiej. W dniu 26 października 2004 roku projekt ten, uwzględniający m. in. budowę grodu słowiańskiego, stał się przedmiotem wielostronnego porozumienia, zawartego przez Starostwo Powiatowe w Słupcy, Gminę Lądek, Miasto i Gminę Zagórów, Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu oraz Fundację "Patrimonium" w Poznaniu. Po kilku tygodniach do współpracy przystąpiło również Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu.
          Przygotowując projekt budowy grodu słowiańskiego w Lądzie musieliśmy pokonać szereg problemów. Jednym z ważniejszych była lokalizacja obiektu. Początkowo rozważaliśmy postawienie go w miejscu historycznym, tj. na "Rydlowej Górze". Ostatecznie, w wyniku różnych okoliczności, uwzględniających również stanowisko Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu, postanowiliśmy zbudować go w miejscu udostępnionym przez zarząd Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, nieopodal remontowanego wówczas XIX-wiecznego dworku, obecnie siedziby Ośrodka Edukacji Przyrodniczej. Nowa lokalizacja wywołała jednak dalsze problemy. Jednym z ważniejszych była szczupłość wybranego placu, która uniemożliwiała odtworzenie grodu lądzkiego w jego pełnych wymiarach. W tej sytuacji postanowiliśmy wznieść obiekt nieco eklektyczny, przypominający wielkością, formą i rozplanowaniem szereg wczesnośredniowiecznych warowni słowiańskich doby plemiennej. "Lądzkim" elementem miał być jedynie płaszcz kamienny wzmacniający zewnętrzną część wału obronnego.
          Projekt budowy grodu złożony został w 2005 roku w Urzędzie Marszałkowskim w Poznaniu. Po kilku miesiącach uzyskał on akceptację, zdobywając jednocześnie znakomite recenzje. W dniu 31 marca 2006 roku w Urzędzie Gminy w Lądku rozstrzygnięty został przetarg na budowę grodu. Wygrało go Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "Lech" s.c. Włodzimierz i Zbigniew Borowscy z Zagórowa. Budowa rozpoczęła się wiosną 2006 roku i od początku cieszyła się zainteresowaniem lokalnych oraz ogólnopolskich środków masowego przekazu. Prace zakończyły się 7 października 2006 roku.
          Gród słowiański w Lądzie zajmuje obecnie plac o średnicy 40 m, otoczony częściowo palisadą z wałem ziemnym, licowanym od zewnątrz płaszczem z kamieni polnych. Do wnętrza prowadzi brama, umieszczona pod wieżą. Zabudowę obiektu tworzą trzy chaty zrębowe, jedna chata o plecionkowej konstrukcji ścian oraz budynek wzorowany na wczesnośredniowiecznej świątyni słowiańskiej z Gross Raden w Meklemburgii. Mimo swej eklektyczności, gród zachowuje szereg walorów dydaktycznych. Jest to niezwykle ważne, gdyż zgodnie z założeniem obiekt pełnić będzie rolę Ośrodka Edukacji Historycznej. Już wiosną 2007 roku rozpoczniemy zajęcia, adresowane do dzieci i młodzieży szkolnej z całej Polski. Prowadzić je będą członkowie Drużyny Słowiańskiej "Warcianie" i drużyn zaprzyjaźnionych, a także pracownicy Muzeum Archeologicznego w Poznaniu oraz studenci archeologii i historii.
           Gród słowiański w Lądzie, przekazany w użytkowanie Fundacji "Unia Nadwarciańska" oraz Drużynie Słowiańskiej "Warcianie" będzie również ośrodkiem dalszych działań na rzecz promocji walorów historycznych i kulturowych ziemi nadwarciańskiej. I mimo, że obiekt wymaga jeszcze wielu prac (m. in. otoczenie wałem całego majdanu oraz skompletowanie wyposażenia chat), sądzimy, iż w krótkim czasie stanie się jedną z cenniejszych atrakcji turystycznych w Wielkopolsce.




do góry
 
© Muzeum Archeologiczne w Poznaniu