OTWARCIE GRODU SŁOWIAŃSKIEGO W LĄDZIE NAD WARTĄ
W
dniu 14 października 2006 roku wójt Gminy Lądek Jerzy Kasznia
dokonał uroczystego otwarcia grodu słowiańskiego w Lądzie
nad Wartą, w pow. słupeckim. Obiekt ten stanął w pobliżu
Ośrodka Edukacji Przyrodniczej, na tej samej łące, gdzie
od 2005 roku organizowane są Festiwale Kultury Słowiańskiej
i Cysterskiej. Budowa dotowana była z funduszy Unii Europejskiej
(projekt "Powrót do źródła - budowa grodu słowiańskiego
w Lądzie nad Wartą", w ramach programu "Odnowa wsi oraz
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego") oraz ze środków
własnych Gminy Lądek, przy konsultacji naukowców z Muzeum
Archeologicznego w Poznaniu oraz Stowarzyszenia Naukowego
Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu.
Budowa
grodu w Lądzie wpisała się w nurt wielu tego typu inicjatyw
realizowanych z powodzeniem w Europie, a od niedawna również
w Polsce. Temu zjawisku towarzyszy rozwój archeologii eksperymentalnej
oraz żywych form prezentacji wiedzy o przeszłości, uprawianych
przez naukowców oraz licznych pasjonatów. Dzięki takim działaniom
historia, na ogół wykładana w szkołach i na wyższych uczelniach,
niekiedy pokazywana w filmach kostiumowych, w programach
telewizyjnych bądź też w trakcie nudnych i pompatycznych
akademii, staje się bliższa ludziom. Przykłady wielkich
imprez odbywających się w skansenach archeologicznych na
Wolinie i w Biskupinie, gdzie można dotknąć, posmakować,
a nawet ulec złudzeniu przeniesienia się w dawne czasy dowodzą,
iż ta forma dydaktyki spotyka się z dużym zainteresowaniem
społeczeństwa. W tej sytuacji za rzecz naturalną można uznać
pomysł promowania wiedzy o średniowieczu w Lądzie, miejscowości,
która odegrała znaczącą rolę w kształtowaniu polskiej państwowości
oraz rozwoju kultury chrześcijańskiej w naszym kraju.
Pomysłodawcą
budowy grodu był mieszkaniec Lądu, dyrektor Nadwarciańskiego
Parku Krajobrazowego Marek Rempiński. Przez wiele lat próbował
zarazić swoją ideą samorządowców i archeologów. W 1999 roku
pojawił się nawet w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, szukając
tam poparcia dla swego projektu. Rozmowa, jaką wtedy odbyliśmy
okazała się bezowocna, lecz jego upór sprawił, że ostatecznie
w lipcu 2004 roku, podczas nieoczekiwanego spotkania na
grodzisku w Samarzewie, zgodziłem się udzielić mu merytorycznej
pomocy. W krótkim czasie uzyskaliśmy poparcie władz samorządowych
Gminy Lądek oraz powiatu słupeckiego. W trakcie dalszych
rozmów, w których uczestniczyła już Henryka Mizerska ze
Starostwa Powiatowego w Słupcy oraz Jacek Wrzesiński ze
Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Oddział w
Poznaniu powstał szerszy program działań w zakresie promocji
walorów historycznych i kulturowych Lądu oraz ziemi nadwarciańskiej.
W dniu 26 października 2004 roku projekt ten, uwzględniający
m. in. budowę grodu słowiańskiego, stał się przedmiotem
wielostronnego porozumienia, zawartego przez Starostwo Powiatowe
w Słupcy, Gminę Lądek, Miasto i Gminę Zagórów, Wyższe Seminarium
Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie, Zespół Parków
Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, Muzeum
Archeologiczne w Poznaniu oraz Fundację "Patrimonium" w
Poznaniu. Po kilku tygodniach do współpracy przystąpiło
również Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział
w Poznaniu.
Przygotowując
projekt budowy grodu słowiańskiego w Lądzie musieliśmy pokonać
szereg problemów. Jednym z ważniejszych była lokalizacja
obiektu. Początkowo rozważaliśmy postawienie go w miejscu
historycznym, tj. na "Rydlowej Górze". Ostatecznie, w wyniku
różnych okoliczności, uwzględniających również stanowisko
Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu,
postanowiliśmy zbudować go w miejscu udostępnionym przez
zarząd Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego
w Poznaniu, nieopodal remontowanego wówczas XIX-wiecznego
dworku, obecnie siedziby Ośrodka Edukacji Przyrodniczej.
Nowa lokalizacja wywołała jednak dalsze problemy. Jednym
z ważniejszych była szczupłość wybranego placu, która uniemożliwiała
odtworzenie grodu lądzkiego w jego pełnych wymiarach. W
tej sytuacji postanowiliśmy wznieść obiekt nieco eklektyczny,
przypominający wielkością, formą i rozplanowaniem szereg
wczesnośredniowiecznych warowni słowiańskich doby plemiennej.
"Lądzkim" elementem miał być jedynie płaszcz kamienny wzmacniający
zewnętrzną część wału obronnego.
Projekt
budowy grodu złożony został w 2005 roku w Urzędzie Marszałkowskim
w Poznaniu. Po kilku miesiącach uzyskał on akceptację, zdobywając
jednocześnie znakomite recenzje. W dniu 31 marca 2006 roku
w Urzędzie Gminy w Lądku rozstrzygnięty został przetarg
na budowę grodu. Wygrało go Przedsiębiorstwo Wielobranżowe
"Lech" s.c. Włodzimierz i Zbigniew Borowscy z Zagórowa.
Budowa rozpoczęła się wiosną 2006 roku i od początku cieszyła
się zainteresowaniem lokalnych oraz ogólnopolskich środków
masowego przekazu. Prace zakończyły się 7 października 2006
roku.
Gród
słowiański w Lądzie zajmuje obecnie plac o średnicy 40 m,
otoczony częściowo palisadą z wałem ziemnym, licowanym od
zewnątrz płaszczem z kamieni polnych. Do wnętrza prowadzi
brama, umieszczona pod wieżą. Zabudowę obiektu tworzą trzy
chaty zrębowe, jedna chata o plecionkowej konstrukcji ścian
oraz budynek wzorowany na wczesnośredniowiecznej świątyni
słowiańskiej z Gross Raden w Meklemburgii. Mimo swej eklektyczności,
gród zachowuje szereg walorów dydaktycznych. Jest to niezwykle
ważne, gdyż zgodnie z założeniem obiekt pełnić będzie rolę
Ośrodka Edukacji Historycznej. Już wiosną 2007 roku rozpoczniemy
zajęcia, adresowane do dzieci i młodzieży szkolnej z całej
Polski. Prowadzić je będą członkowie Drużyny Słowiańskiej
"Warcianie" i drużyn zaprzyjaźnionych, a także pracownicy
Muzeum Archeologicznego w Poznaniu oraz studenci archeologii
i historii.
Gród słowiański w Lądzie, przekazany w użytkowanie Fundacji
"Unia Nadwarciańska" oraz Drużynie Słowiańskiej "Warcianie"
będzie również ośrodkiem dalszych działań na rzecz promocji
walorów historycznych i kulturowych ziemi nadwarciańskiej.
I mimo, że obiekt wymaga jeszcze wielu prac (m. in. otoczenie
wałem całego majdanu oraz skompletowanie wyposażenia chat),
sądzimy, iż w krótkim czasie stanie się jedną z cenniejszych
atrakcji turystycznych w Wielkopolsce.
|